คำปราศรัยของ มูฮัมหมัด อาลี จินนาห์ ต่อที่ประชุมสมัชชาแห่งชาติปากีสถาน ณ นครการาจี วันที่ 11 สิงหาคม ค.ศ. 1947

แปล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. จิรยุทธ์ สินธุพันธุ์

คณะนิเทศศาสตร์ และ สถาบันเอเชียศึกษา

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

คำปราศรัยต่อที่ประชุมสมัชชาแห่งชาติปากีสถานของ มูฮัมหมัด อาลี จินนาห์ บิดาแห่งชาติปากีสถาน เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม ค.ศ. 1947 ณ นครการาจี ถือเป็นวาทะชิ้นสำคัญอีกชิ้นหนึ่งในประวัติศาสตร์โลก ในคำปราศรัยต่อสมาชิกสมัชชาแห่งชาติปากีสถานที่ประกอบไปด้วยผู้นำทางศาสนา ชนชั้นศักดินาและชนชั้นนำทางการเมือง จินนาห์ได้ฉายภาพอนาคตของปากีสถานตามแนวทางของรัฐฆราวาส ที่แยกศาสนาออกจากการเมือง เขากล่าวถึงปากีสถานที่เปิดกว้างและเป็นธรรม ดินแดนที่ประชาชนมีอิสรภาพในการนับถือศาสนาและมีความเท่าเทียมกันภายใต้กรอบของกฎหมาย ถึงแม้ว่าในช่วงของการเรียกร้องเอกราชของชาติปากีสถานนั้น จินนาห์และสันนิบาตมุสลิมจะใช้ลัทธิชาตินิยมมุสลิมและความแตกต่างทางศาสนามาเป็นเครื่องปลุกระดม ในวันที่ปากีสถานถือกำเนิดขึ้นจินนาห์ก็พยายามที่จะคัดหางเสือให้ปากีสถานกลับมาสู่อุดมคติแบบฆราวาสนิยมและการยอมรับในความแตกต่างอย่างที่เขายึดถือเสมอมา

แม้จะเกิดมาในครอบครัวมุสลิม แต่ก็เป็นที่รู้กันว่ามูฮัมหมัด อาลี จินนาห์นั้นเป็นมุสลิมที่ไม่เคร่งครัดนัก เขาได้รับการศึกษาจากตะวันตกและใช้ชีวิตตามอย่างชาวตะวันตก เขาชอบเต้นรำ ดื่มสุราและสังสรรค์ ในสมัยที่ยังทำงานเป็นทนายความในบอมเบย์นั้น ทั้งจินนาห์และภรรยาเชื้อสายปาร์ซีของเขานั้นออกงานสังคมกันแทบทุกคืน ชีวิตส่วนตัวของจินนาห์นั้นคงจะทำให้ชนชั้นนำในปากีสถานกระอักกะอ่วนใจอยู่ไม่น้อย แต่ก็ต้องจำทนเพราะยังต้องพึ่งใบบุญความรู้ ความสามารถและบุคลิกภาพของจินนาห์เพื่อที่จะทำให้การสร้างชาติปากีสถานบรรลุผล

ในคำปราศรัย จินนาห์กล่าวถึงปัญหาสำคัญที่บ่อนทำลายสังคมปากีสถานและจะต้องได้รับการแก้ไขโดยเร่งด่วน คือ กฎหมายและระเบียบของสังคม สิทธิและเสรีภาพของประชาชน ปัญหาการฉ้อราษฎร์บังหลวงและการเล่นพรรคเล่นพวก จินนาห์เน้นย้ำถึงสิทธิเสรีภาพของประชาชนในการนับถือศาสนาและการดำเนินชีวิต ประชาชนไม่ว่าจะนำถือศาสนาใด เชื้อชาติ ชนชั้นหรือวรรณะใดก็จะต้องได้รับการปกป้องอย่างเทียมกัน จินนาห์พุ่งเป้าโจมตีไปที่การเล่นพรรคเล่นพวกและระบบการเห็นแก่ญาติ (Nepotism) ตลอดจนการใช้อุดมการณ์ทางศาสนามานำทางรัฐ มีหลักฐานที่ชี้ว่าคำปราศรัยในครั้งนั้นทำให้บรรดาชนชั้นนำและผู้นำทางศาสนาขุ่นเคืองอยู่ไม่น้อย

บางที นี่ก็อาจจะเป็นเหตุผลที่ทำให้ภาพยนตร์และแถบบันทึกเสียงของการกล่าวปราศรัยของจินนาห์ในครั้งนั้นสูญหายไป หลายคนเชื่อว่ามันถูกทำให้สูญหายไปโดยจงใจ ภาพยนตร์ข่าวที่เชื่อกันว่าเป็นบันทึกการกล่าวปราศรัยในครั้งนั้นก็ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามาจากโอกาสอื่น นอกจากนี้แล้วคำปราศรัยที่เป็นภาษาอูรดูนั้นก็ล้วนแตะเป็นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นมาที่หลัง รู้กันดีว่าจินน่าห์นั้นพูดไม่ได้ทั้งฮินดีและอูรดู คำปราศรัยของจินนาห์ในสมัยที่ยังมีชีวิตอยู่นั้นจึงล้วนแต่เป็นภาษาอังกฤษ โดยจะมีล่ามแปลเป็นภาษาอูรดูอยู่ข้างๆ ให้มหาชนเข้าใ

เมื่อเปรียบเทียบกับการปราศรัยของชวาหะร์ลาล เนห์รูในเรื่องที่คล้ายคลึงกันและในช่วงเวลาเดียวกัน (อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่)  คำปราศรัยของจินนาห์นั้นจะมีลักษณะทื่อๆ ใช้ถ้อยคำที่ตรงไปตรงมาเพื่อคลี่ประเด็นที่ผู้ฟังควรใส่ใจ ต่างจากคำปราศรัยของเนห์รูที่เต็มไปด้วยโวหารเปรียบเทียบราวกับบทกวี แสดงให้เห็นถึงบุคลิกที่แตกต่างกันอย่างสุดขั้วของรัฐบุรุษทั้งสองคน

มูฮัมหมัด อาลี จินนาห์ – محمد علی جناح – Muhammad Ali Jinnah

ท่านประธาน สุภาพสตรีและสุภาพบุรุษ

ข้าพเจ้าขอขอบคุณอย่างสุดซึ้งและด้วยความจริงใจสำหรับเกียรติยศที่พวกท่านได้มอบให้แก่ข้าพเจ้า เกียรติยศอันสูงสุดที่สมัชชาแห่งชาตินี้จะมอบได้ ด้วยการเลือกข้าพเจ้าให้ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีคนแรกของพวกท่าน ข้าพเจ้ายังต้องขอขอบคุณบรรดาผู้นำที่ได้กล่าวชื่นชมการทำงานของข้าพเจ้าและสำหรับการเป็นบุคคลอ้างอิงแก่ข้าพเจ้า ด้วยการสนับสนุนและความร่วมมือจากพวกท่านข้าพเจ้าหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเราจะสามารถทำสภาร่างรัฐธรรมนูญนี้ให้เป็นแบบอย่างแก่ประชาคมโลก สภาร่างรัฐธรรมนูญนั้นมีภาระกิจหลักอยู่สองประการ ภาระกิจแรกคือความรับผิดชอบอันหนักอึ้งของการวางกรอบรัฐธรรมนูญในอนาคตให้แก่ปากีสถาน และภาระกิจที่สองคือการทำหน้าที่องค์รัฏฐาธิปัตย์อันสมบูรณ์ในฐานะสภานิติบัญญัติแห่งชาติของปากีสถาน เราต้องจะต้องทำหน้าที่จนสุดความสามารถที่จะน้อมรับรัฐธรรมนูญแห่งสภาสหพันธรัฐปากีสถาน พวกท่านคงรู้ดีว่าไม่ได้มีแต่เพียงพวกเราเท่านั้นที่ตั้งข้อสงสัย แต่ข้าพเจ้าคิดว่าทั้งโลกก็คงกังขากับพายุแห่งการอภิวัฒน์ที่นำมาสู่แผนการสร้างและสถาปนารัฏฐาธิปัตย์อิสระสองรัฐที่แยกจากกัน อย่างที่เห็น มันไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ไม่มีเหตุการณ์ใดในประวัติศาสตร์โลกที่จะสามารถเทียบเคียงได้ อนุทวีปอันกว้างใหญ่ที่มีผู้อาศัยหลากหลายกลุ่มถูกนำเข้ามาอยู่ร่วมกันภายใต้แผนการอันมโหฬาร แปลกใหม่ ไม่มีเหมือนใคร และประเด็นที่สำคัญก็คือ เราสามารถบรรลุเป้าหมายได้อย่างสันติและด้วยวิธีการอันเป็นอารยะอย่างที่สุด

ในการปฏิบัติหน้าที่ของพวกเราครั้งแรกในที่ประชุมนี้ ข้าพเจ้าไม่อาจที่จะแถลงการณ์ความคิดที่ได้ผ่านการไตร่ตรองมาอย่างดีแล้วได้ในทันใด แต่ข้าพเจ้าจะกล่าวถึงบางประเด็นตามที่คิดขึ้นมาได้ ประเด็นแรกและเป็นประเด็นที่สำคัญที่สุดที่ข้าพเจ้าอยากจะเน้นย้ำก็คือ ขอให้พวกท่านพึงตระหนักว่าฝนตอนนี้พวกนั้นมีสถานะเป็นสภานิติบัญญัติและพวกท่านก็มีอำนาจยิ่ง มันทำให้พวกท่านต้องมีความรับผิดชอบอันหนักอึ้งว่าพวกท่านจะพิจารณาตัดสินใจอย่างไร ข้อสังเกตแรกที่ข้าพเจ้าอยากจะชี้ให้เห็นก็คือ พวกท่านคงจะเป็นด้วยกับข้าพเจ้าว่าหน้าที่ประการแรกของรัฐบาลนั้นก็คือการรักษากฎหมายและความสงบเรียบร้อย เพื่อที่ชีวิต สินทรัพย์ และความเชื่อทางศาสนาของประชาชนในชาติจะได้รับการคุ้มครองโดยรัฐ

ประเด็นที่สองที่อยู่ในความคิดของข้าพเจ้าก็คือ คำสาปอันใหญ่ยิ่งที่อินเดียกำลังต้องทนทุกข์ – ที่ข้าพเจ้าพูดนี้ไม่ได้ก็หมายความว่าชาติอื่นๆ นั้นจะปลอดจากมัน แต่ข้าพเจ้าคิดว่าสภาพการณ์ของพวกเรานั้นย่ำแย่ยิ่งกว่านัก – นั่นก็คือปัญหาเรื่องสินบนและการฉ้อราษฎร์บังหลวง สิ่งนี้คือพิษร้าย เราจำเป็นจะต้องกำลังเด็ดขาดเพื่อกำจัดมัน และข้าพเจ้าก็หวังว่าพวกท่านจะได้ใช้มาตราการอันจำเป็น ทันทีที่ที่ประชุมนี้จะสามารถทำได้

ตลาดมืดก็เป็นคำสาปอีกประการหนึ่ง ข้าพเจ้ารู้มาว่าได้มีการจับกุมและลงโทษพวกพ่อค้าตลาดมืดอยู่บ่อยครั้ง มีการตัดสินจำคุกหรือบางครั้งก็ปรับ ในตอนนี้พวกท่านต้องจัดการกับปีศาจร้ายตนนี้ที่เป็นอาชญากรรมร้ายแรงต่อสังคมในปัจจุบัน ในสภาวะการณ์อันยากลำบากที่เราต้องเผชิญกับการขาดแคลนอาหารและเครื่องอุปโภคที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิต พลเมืองที่ค้าขายในตลาดมืดนั้นตามความคิดของข้าพเจ้านั้นก่ออาชญากรรมที่หนักหนาและน่าสลดใจยิ่งกว่าอาชญากรรมใดๆ พ่อค้าตลาดมืดพวกนี้เป็นพลเมืองธรรมดาที่รู้ตัว ฉลาด และมีความรับผิดชอบ ดังนี้เมื่อพวกเขาปล่อยใจเข้าไปยุ่งกับตลาดมืด ข้าพเจ้าก็เห็นว่าพวกเขาควรจะต้องถูกลงโทษอย่างหนัก เพราะพวกเขาได้ทำลายระบบการควบคุมและดูแลอาหารและเครื่องอุปโภคทั้งระบบ จนส่งผลให้เกิดความอดอยาก ความต้องการและแม้กระทั่งความตาย

ประเด็นถัดมาที่ข้าพเจ้านึกขึ้นมาได้ก็คือ เรื่องนี้มันก็เป็นมรดกที่ส่งถ่ายต่อมายังพวกเราอีกอย่างหนึ่ง ที่มาถึงพร้อมกับอย่างอื่นๆ ที่ดีบ้างไม่ดีบ้าง มันก็มีความชั่วร้ายอันแสนสามานย์ นั่นคือความชั่วร้ายของการเล่นพรรคเล่นพวกและใช้ตำแหน่งหน้าที่เพื่อหาประโยชน์ใส่ตน ข้าพเจ้าจะประกาศอย่างชัดเจว่า ข้าพเจ้าจะไม่ทนการใช้ตำแหน่งเพื่อหาประโยชน์ใส่ตนไม่ว่าจะรูปแบบใด การเล่นพรรคเล่นพวก หรือ การใช้อิทธิพลไม่ว่าจะทางตรงหรือทางอ้อม ที่ข้าพเจ้าได้รับรู้ เมื่อใดที่ข้าพเจ้าพบเห็นว่ามีการใช้วิธีการดังกล่าวหรือถูกนำไปเผยแพร่ต่อที่ไหน ทั้งในระดับสูงหรือในระดับล่าง ข้าพเจ้าก็จะไม่ยอมอดกลั้น

ข้าพเจ้ารู้ดีว่ามีผู้ไม่เห็นด้วยกับการแยกอินเดียและการแบ่งดินแดนในปัญจาบและเบงกอล มีเสียงคัดค้านมากมายต่อความคิดนี้ แต่ในตอนนี้ที่มันได้รับการยอมรับแล้ว มันก็เป็นหน้าที่ของพวกเราทุกคนที่จะต้องยึดถือและปฏิบัติตามข้อตกลงที่ถือว่าเป็นที่สิ้นสุดและผูกมัดทุกฝ่าย แต่พวกท่านก็จะต้องจดจำไว้ว่า อย่างที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วว่าการปฏิวัติอันยิ่งใหญ่ที่บังเกิดขึ้นนี้เป็นเรื่องที่คาดไม่ถึง เราสามารถเข้าใจได้ดีถึงความรู้สึกของชุมชนทั้งสองที่อยู่ในที่ที่ชุมชนหนึ่งเป็นประชากรส่วนมากและอีกชุมชนหนึ่งเป็นประชากรส่วนน้อย แต่คำถามก็คือ มันจะเป็นไปได้หรือทำได้ไหมถ้าจะกระทำการอย่างอื่นที่นอกเหนือจากสิ่งที่ได้ทำลงไปแล้ว การแยกประเทศจำเป็นต้องเกิดขึ้น ในดินแดนทั้งสองฝั่ง ทั้งฮินดูสถานและปากีสถานก็จะต้องมีคนหลายกลุ่มที่ไม่เห็นด้วยกับมัน กลุ่มคนที่อาจจะไม่ชอบมัน แต่ในความคิดของข้าพเจ้านั้นมันไม่มีทางเลือกอื่น และข้าพเจ้าก็มันใจว่าประวัติศาสตร์ในอนาคตจะบันทึกคำตัดสินเข้าข้างมัน และที่ยิ่งไปกว่านั้น มันก็จะพิสูจน์ด้วยประสบการณ์ตรงขณะที่เราก้าวเดินไปข้างหน้าว่า มันเป็นทางออกเดียวของปัญหาด้านธรรมนูญของอินเดีย ความคิดเรื่องประเทศอินเดียที่ไม่แบ่งแยกนั้นไม่มีทางเป็นผล และในความเห็นของข้าพเจ้านั้นมันก็จะนำเราไปสู่หายนะ ความเห็นนี้อาจจะเป็นจริงหรือก็อาจจะไม่ก็ได้นั่นเป็นสิ่งที่เราจะต้องคอยดูกัน เช่นเดียวกัน มันเป็นไปไม่ได้ในการแบ่งแยกประเทศครั้งนี้ที่จะหลีกเลี่ยงไม่พูดถึงปัญหาคนกลุ่มน้อยที่อยู่เขตการปกครองหนึ่งหรือกลับกัน นั่นเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ มันไม่มีทางเลือกอื่น แล้วคราวนี้เราควรจะทำอย่างไรกัน? ถ้าเราต้องการที่จะทำให้ปากีสถานอันยิ่งใหญ่เป็นรัฐที่มีความสุขและร่ำรวย เราควรที่จะต้องพุ่งความสนใจทั้งหมดไปที่ความอยู่ดีมีสุขของผู้คน โดยเฉพาะพลเมืองและผู้ยากไร้ ถ้าพวกท่านร่วมมือกันทำงาน ลืมอดีตที่ผ่านมา เอามีดพร้าไปฝังเสีย พวกท่านก็จะประสบความสำเร็จ ถ้าพวกท่านเปลี่ยนอดีตของท่านและทำงานร่วมกันด้วยจิตสำนึกว่าพวกท่านทุกคน ไม่ว่าจะมาจากชุมชนไหน ไม่ว่าจะมีความสัมพันธ์กันมาอย่างไรในอดีต ไม่ว่าจะมีสีผิว ชนชั้นวรรณะ หรือลัทธิความเชื่อใด ต่างก็เป็นพลเมืองของประเทศนี้ที่มีสิทธิ มีศักดิ์และมีภาระหน้าที่อันเสมอภาคกัน ความเจริญรุ่งเรืองที่พวกท่านจะสร้างนั้นก็จะไม่มีวันสิ้นสุด

ข้าพเจ้าอยากจะย้ำว่า พวกเราควรจะเริ่มทำงานกันด้วยจิตสำนึกดังว่า เมื่อเวลาผ่านไป บรรดาเหลี่ยมมุมของกลุ่มคนส่วนน้อยกับกลุ่มคนส่วนมาก ของชุมชนฮินดูกับชุมชนมุสลิม แม้ภายในชุมชนมุสลิมเองก็ยังมีการแบ่งแยกเป็นพวกปาทาน พวกปัญจาบ พวกชีอะฮฺ พวกซุนนี หรืออื่นๆ อีก แม้ภายในชุมชนฮินดูเองก็ยังจะมีพวกพราหมณ์ พวกไวศณพ พวกขัตรี อีกทั้งพวกเบงกาลี พวกมัทราสและอื่นๆ อีก ทั้งหมดนี้ก็จะลบเลือนหายไป ถ้าพวกท่านจะถามข้าพเจ้า สิ่งนี้คืออุปสรรคที่ใหญ่ที่สุดที่ขัดขวางอินเดียไม่ให้ได้รับอิสรภาพและเอกราช ถ้าปราศจากซึ่งเหลี่ยมมุมเหล่านี้พวกเราก็อาจจะได้เป็นอิสระมานานโกฏิปีแล้ว ไม่มีอำนาจใดที่จะสามารถควบคุมชาติใดได้ โดยเฉพาะเมื่อชาตินั้นเป็นชาติที่มีพลเมืองถึงสี่ร้อยล้านคน ไม่มีใครที่จะสามารถยึดครองชาติของท่านได้ และถึงแม้ว่ามันจะเกิดขึ้น ก็จะไม่มีทางที่จะยึดไว้ได้นาน หากไม่ใช่เพราะเหลี่ยมมุมนี้ ด้วยเหตุนี้ เราจึงต้องเรียนรู้บทเรียนจากมัน พวกท่านมีเสรีภาพ เสรีที่จะไปวัดของท่าน เสรีที่จะไปมัสยิดของพวกท่าน หรือศาสนาสถานอื่นๆ ในประเทศปากีสถานแห่งนี้ ท่านจะเป็นสมาชิกของศาสนา วรรณะหรือลัทธิใด มันก็ไม่ใช่ธุระของรัฐ อย่างที่ท่านคงรู้ ประวัติศาสตร์ได้สอนเราว่า สภาพการณ์ของอังกฤษเมื่อครั้งโบราณนั้นเลวร้ายกว่าสภาพการณ์ของอินเดียที่เป็นอยู่ในปัจจุบันยิ่งนัก พวกโรมันคาทอลิกและพวกโปรเตสแตนต์ต่างก็ประหัตประหารกันและกัน แม้ในปัจจุบันก็ยังมีรัฐบางรัฐที่ยังใช้นโยบายเลือกปฏิบัติและกีดกันชนบางชั้น ขอบพระทัยองค์พระผู้เป็นเจ้าที่พวกเราไม่ได้ต้องเริ่มก้าวเดินในยุคสมัยนั้น เราเริ่มก้าวเดินในยุคสมัยที่ไม่มีการเลือกปฏิบัติ ไม่มีการแบ่งแยกชุมชนออกจากกัน ไม่มีการเลือกปฏิบัติทางวรรณะหรือลัทธิความเชื่อใดๆ เราเริ่มต้นด้วยหลักการพื้นฐาน ว่าเราทุกคนล้วนเป็นพลเมือง เป็นพลเมืองที่เท่าเทียมกันของรัฐๆ หนึ่ง เมื่อเวลาผ่านไปประชาชนชาวอังกฤษก็ต้องเผชิญหน้ากับสภาพจริงของเหตุการณ์และต้องปล่อยวางความรับผิดชอบรวมทั้งภาระที่รัฐบาลของพวกเขาเอามาวางไว้บนบ่าของพวกเขา และพวกเขาก็เดินลุยไฟกองนั้นไปที่ละย่างก้าว จวบปัจจุบัน ท่านก็อาจกล่าวได้เต็มปากว่าความเป็นโรมันคาทอลิกและความเป็นโปรเตสแตนต์หาดำรงอยู่ไม่ สิ่งที่ดำรงอยู่คือมนุษย์ทุกผู้ล้วนเป็นพลเมือง พลเมืองที่มีสิทธิเท่าเทียมกันของสหราชอาณาจักร และพวกเขาทั้งผองก็เป็นสมาชิกของชาติ

ในตอนนี้ข้าพเจ้าคิดว่าเราควรยึดเป็นอุดมคติเบื้องหน้าของพวกเรา และพวกท่านก็จะพบว่าเมื่อเวลาผ่านไป คนฮินดูก็จะเลิกเป็นคนฮินดูและมุสลิมก็จะเลิกเป็นมุสลิม ทั้งนี้ไม่ใช่ในความหมายทางศาสนาเพราะนั่นเป็นเรื่องศรัทธาส่วนบุคคลของปัจเจก แต่เป็นในความหมายทางการเมืองในฐานะพลเมืองของรัฐ

ท่านสุภาพบุรุษ ข้าพเจ้าจะไม่ขอใช้เวลาของพวกท่านเกินไปกว่านี้ และต้องขอขอบคุณอีกครั้งสำหรับเกียรติที่พวกท่านได้มอบให้แก่ข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจะยึดมั่นในหลักการยุติธรรมและความเที่ยงธรรม โดยปราศจากสิ่งที่เรียกในภาษาการเมืองว่าความลำเอียงหรือความมุ่งร้าย หรือความไม่เที่ยงธรรมหรือการเลือกที่รักมักที่ชังถ้าจะพูดอีกอย่างหนึ่ง หลักการนำชีวิตของข้าพเจ้านั้นจะตั้งอยู่บนความยุติธรรมและความทัดเทียมอย่างสมบูรณ์ และข้าพเจ้าก็เชื่อว่า ด้วยการสนับสนุนและความร่วมมือจากพวกท่าน ข้าพเจ้าจะมีวันได้เห็นปากีสถานกลายเป็นชาติที่ยิ่งใหญ่ชาติหนึ่งในโลก

ข้าพเจ้าได้รับสารจากประเทศสหรัฐอเมริกาส่งตรงถึงข้าพเจ้า มีเนื้อความว่า

ข้าพเจ้ารู้สึกเป็นเกียรติที่ได้สื่อสารกับท่านในฐานะที่ท่านดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของสมัชชาแห่งชาติปากีสถาน ข้อความต่อไปนี้เป็นข้อความที่ข้าพเจ้าได้รับมาจากรัฐมนตรีต่างประเทศของสหรัฐอเมริกามีใจความว่า

เนื่องในโอกาสการประชุมครั้งแรกของที่ประชุมสมัชชาแห่งชาติปากีสถาน ข้าพเจ้าขอส่งความปรารถนาดีจากรัฐบาลและประชาชนชาวสหรัฐอเมริกามายังท่านและสมาชิกสมัชชาทุกท่าน สำหรับความสำเร็จของงานอันยิ่งใหญ่ที่ท่านกำลังจะรับผิดชอบต่อไป

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “การพัฒนาความเชี่ยวชาญเอเชียใต้ศึกษา South Asian Experts”

ที่ได้รับทุนสนับสนุนโครงการจาก สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *