โดย พาตีเมาะ แนปีแน
นิสิตสหกิจศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี
ประจำศูนย์เอเชียใต้ศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
“ดับบาวาลา” เป็นอีกอาชีพที่มีมาอย่างยาวนานตั้งแต่ พ.ศ.2433 ซึ่งได้รับความนิยมและมีระบบการขนส่งอาหารที่มีประสิทธิภาพเป็นอย่างมาก อาชีพดับบาวาลาเริ่มต้นจากหนุ่มชาวอินเดียที่ชื่อว่า Mahadeo Havaji Bachche ในขณะที่เขาได้ออกเดินทางจากบ้านเกิดไปทำงานในรัฐมหาราษฏร์ (Maharashtra) ชีวิตในการทำงานในเมืองใหญ่ทำให้เขาเจอปัญหามากมาย ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ การรับประทานอาหารกลางวันของคนทำงานในเมืองใหญ่ เนื่องจากมีร้านอาหารน้อยและราคาแพง อีกทั้งคนอินเดียก็มีวัฒนธรรมเดิมคือ ชอบทานอาหารมื้อกลางวันที่ปรุงสุกและสดใหม่จากบ้าน [1]
ภาพยนตร์ “The Lunchbox” หรือเมนูต้องมนต์รัก ได้สะท้อนภาพของวัฒนธรรมดังกล่าว แสดงให้เห็นถึงวัฒนธรรมในครอบครัวของชาวอินเดียที่สามีนั้นต้องการทานอาหารกลางวันจากฝีมือภรรยา หรือสมาชิกในครอบครัว และเป็นอาหารสดใหม่ คงความร้อนและกลิ่นหอมกรุ่น ทำให้พวกเขาไม่นิยมนำปิ่นโตติดตัวไปในตอนออกจากบ้าน แต่นิยมส่งปิ่นโตตามไปในเวลาใกล้เที่ยง ผ่านสื่อกลางที่เรียกว่า “คนส่งปิ่นโต” หรือ “ดับบาวาลา” (Dabbawala) ซึ่งคำดังกล่าวสามารถแยกออกมาดังนี้คือ “Dabba” หมายถึง “กล่อง/บรรจุภัณฑ์ใส่อาหาร” ส่วน “Wala” หมายถึง “ผู้ประกอบอาชีพ” ในที่นี้แปลว่า “ผู้ขนส่ง” (Carrier) [2]
เหตุผลดังกล่าวอาชีพดับบาวาลา จึงไม่ใช่แค่เพียงคนส่งปิ่นโต แต่เป็นวัฒนธรรมที่ฝังรากลึก อยู่คู่กับชาวอินเดียเป็นเวลายาวนาน จนกลายเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของอินเดีย บทความนี้จึงนำเสนอเกี่ยวกับวัฒนธรรมปิ่นโตในอินเดียผ่านภาพยนตร์ The Lunchbox จากการศึกษาเอกสาร สื่อ รวมทั้งบทความต่างๆ เพื่อทำความเข้าใจวัฒนธรรมปิ่นโตในอินเดีย รวมทั้งระบบการทำงานของดับบาวาลาที่ยังคงดำรงอยู่ท่ามกลางยุคที่เทคโนโลยีมีอิทธิพลต่อการดำเนินชีวิต
The Lunchbox วัฒนธรรมปิ่นโตในอินเดีย
เฟอร์นันเดซ ใช้ชีวิตอย่างโดดเดี่ยวไร้ชีวิตชีวา จนกระทั่งได้กินอาหารรสอร่อยจากฝีมือของอิลา เมื่อรู้ว่าตนเองได้รับปิ่นโตผิด พวกเขาจึงเขียนจดหมายติดต่อกันผ่านทางปิ่นโตในทุกมื้อกลางวัน ข้อความเหล่าค่อนข้างมีพลัง ซึ่งทั้งสองมารู้ตัวอีกครั้งก็เผลอมีความรู้สึกพิเศษระหว่างกันเรียบร้อยแล้ว แม้ไม่เคยพบหน้ากันเลยก็ตาม [3] แม้ทั้งคู่ว่า ความรู้สึกดังกล่าวไม่ควรเกิดขึ้น แต่ภาพยนตร์ก็สะท้อนให้เห็นว่า
ระบบการขนส่งปิ่นโตกับกระแสเทคโนโลยีในปัจจุบัน
วัฒนธรรมปิ่นโตของชาวเอเชีย
วัฒนธรรมปิ่นโตไม่ได้มีแค่เพียงในอินเดียเท่านั้น ในอดีตประเทศไทยก็นิยมการหิ้วปิ่นโต ซึ่งมีการแยกประเภทอาหารด้วยการบรรจุตามชั้นของปิ่นโตคล้ายกับอินเดีย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นอาหารกลางวัน หรือรับประทานระหว่างทาง อย่างไรก็ตาม วัฒนธรรมดังกล่าวในประเทศไทยนั้นได้รับความนิยมน้อยลงกว่าเดิม
ในภาพยนตร์เรื่อง “The Lunchbox” ไม่เพียงแค่สะท้อนถึงวิถีชีวิตชองชาวอินเดียในมุมไบ แต่สะท้อนถึงอาหารการกิน การใช้เครื่องเทศในการปรุงอาหารซึ่งเป็นวัตถุดิบขึ้นชื่ออินเดีย โดยเฉพาะเหตุการณ์ที่ ราจีฟ เพื่อนของซาจาน เฟอร์นันเดซได้จัดเตรียมและหั่นวัตถุดิบประกอบอาหารในขณะโดยสารรถไฟกลับบ้านหลังเลิกงาน เหตุการณ์ดังกล่าวอาจค่อนข้างแปลกในหมู่ชาวเอเชีย แต่ก็เป็นเสน่ห์สำคัญที่ไม่อาจพบเจอที่ไหน นอกจากอินเดีย
บทสรุป: แนวโน้มความต่อเนื่องของวัฒนธรรมปิ่นโตในอินเดีย
หากพิจารณาถึงวัฒนธรรมปิ่นโต ก็จะพบว่า สิ่งดังกล่าวอยู่คู่กับชาวอินเดียมาช้านาน แม้วัฒนธรรมปิ่นโตยังคงอยู่ แต่ก็จำต้องปรับตัวเพื่อเท่าทันการเปลี่ยนแปลง “The Lunchbox” ไม่เพียงสะท้อนให้เห็นถึงวิธีชีวิตของคนในเมืองใหญ่อย่างมุมไบ หรือการทำงานของดับบาวาลา ในชีวิตคนเราย่อมเคยกระทำในสิ่งที่แปลกใหม่ไปจากเดิม แต่บางครั้ง ความแปลกใหม่เหล่านั้น อาจนำเราไปสู่ความสุขก็เป็นได้ ดังฉากจบของภาพยนต์เน้นย้ำให้ตระหนักเสมอว่า “บางครั้งการขึ้นรถไฟผิดขบวน อาจพาเราไปสถานีที่ใช่ก็ได้”
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “การพัฒนาความเชี่ยวชาญเอเชียใต้ศึกษา South Asian Experts”
ที่ได้รับทุนสนับสนุนโครงการจาก สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
References
[1] Blog.scglogistics. (20 พฤษภาคม 2563). Dabbawalla delivery : ปิ่นโตเพื่อชีวิต. เข้าถึงเมื่อ 25 ธันวาคม 2563 จาก https://www.scglogistics.co.th/th/dabbawalla-delivery-%E0%B8%9B
%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%95%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95/[2] ไพศาล มะระพฤกษ์วรรณ. (22 ธันวาคม 2557). ปิ่นโตแขก. เข้าถึงเมื่อ 25 ธันวาคม 2563 จาก www.depthai.go.th: https://www.ryt9.com/s/expd/492235
[3] Pantip. (24 เมษายน 2557). วิจารณ์หนัง : The Lunchbox ปิ่นโตถูกปาก ผิดเถา. เข้าถึงเมื่อ 10 ธันวาคม 2563 จาก https://pantip.com/topic/31953930
[4] ประชาชาติธุระกิจ. (20 กันยายน 2560). ดับบาวาลา “คนส่งปิ่นโต” ดีลิเวอรี่มุมไบ ธุรกิจเก่าแก่ในโลกดิจิทัล. เข้าถึงเมื่อ 10 ธันวาคม 2563 จาก https://www.prachachat.net/uncategorized/news-42300
[5] หนังหลายมิติ. (4 ตุลาคม 2562). ดับบาวาลา “ธุรกิจส่งปิ่นโต”ของอินเดีย และ The lunchbox (2013). เข้าถึงเมื่อ 10 ธันวาคม 2563 จากhttps://www.blockdit.com/posts/5d963ab823b017195f896d0a
Photo credit :
https://cinediadromes.weebly.com/pirhoomicronbetaomicronlambdaepsilonsigma/-dabba-the-lunchbox-2013-ritesh-batra